Asolo
Okolone murami średniowieczne miasto ASOLO, zwane la Citta dai cento orizzonti (miasto o stu horyzontach), króluje nad zwartą grupą 27 niewysokich wzgórz u podnóża Dolomitów. W 1234 r. Ezzelino da Romano wyrwał miasto z rąk biskupa Treviso; po śmierci Ezzelina, w 1259 r., mieszkańcy miasta postanowili położyć kres j całej dynastii i wymordowali wszystkich członków jego rodziny, którzy znajdowali się wtedy w pobliskim San Zenone.
Pod koniec XV w. przybyła do miasta Caterina Comaro — na jej j sławnym dworze przebywali tacy ludzie jak kardynał Bembo, jeden z nąjwybitniejszych literatów owych czasów, który ukuł słowo asolare na określenie przyjemnego, 1 acz bezcelowego spędzania czasu. Późniejsi pisarze i artyści znajdowali tutejszą atmosferę równie przyjazną; pisał o mieście Gabriele d’Annunzio; tu powstało ostatnie opublikowane dzieło Roberta Browninga, Asolando.
Miasto
Autobus z Bassano zatrzymuje się u stóp wzgórza, skąd kursuje mikrobus do samego miasta. Pamiątki po sławnych mieszkańcach Asolo zebrane są w Museo Civico na Piazza Maggiore (wt.-nd. 8.00-12.00 i 16.00-20.00; 1500 L). Szczególnie interesujące są portrety, fotografie i przedmioty osobistego użytku Elenory Duse. Ta aktorka pokroju Sary Bernhardt była równie znana ze swych namiętnych miłości, co z ról w dramatach Szekspira, Hugo i Ibsena, i przybyła do Asolo w poszukiwaniu schronienia przed plotkami. Zmarła w Pittsburgu podczas turnee w 1924 r., lecz pragnęła być pochowana w Asolo, więc przewieziono jej zwłoki do miejscowego kościoła Sant’Anna.
Ze zbiorów sztuki w muzeum najciekawsze są dwa dzieła przypisywane (raczej wątpliwie) Bellinim, portret Ezzelina, namalowany parę stuleci po jego śmierci, oraz kilka dużych rzeźb Canovy.
Teatro Duse zajmuje część Castello, który jest obecnie w większości w remoncie.
Od 1489 do 1509 r. zamieszkiwała tu Caterina Cornaro, jedna z niewielu kobiet, które odegrały znaczącą rolę w historii Wenecji. Urodziła się w jednym z najpotężniejszych rodów weneckich, a później poślubiła Jakuba II, króla Cypru. W rok po ślubie Jakub zmarł i Caterina przez prawie dziesięć lat poddawana była naciskom ze strony władców weneckich, którzy chcieli przejąć tę strategicznie istotną wyspę. W 1489 r. Katarzyna abdykowała, aby uzyskać broń i okręty niezbędne do obrony przeciw Turkom. Sprowadzona do Wenecji w celu podpisania aktu „darowizny” Cypru na rzecz republiki, jako oznakę wdzięczności Wenecji otrzymała Asolo. Ostatecznie odebrano jej także Asolo, które zajął cesarz Maksymilian, i powróciła szukać schronienia w Wenecji, gdzie wkrótce zmarła (1510).
Informacje praktyczne
Informacją turystyczną zajmuje się Pro Loco przy via Regina Cornaro, w pobliżu muzeum; rozdawane przez nich plany miasta są pożyteczne, nawet jeśli niezbyt czytelne. Nocleg jest wykluczony, gdyż są tu tylko dwa luksusowe hotele. Można tu jednak znaleźć kilka barów i restauracji. Enoteca Marcello Agnoletto to doskonała winiarnia przy via Browning (pn. zamkn.), a La Papessa przy via Pietro Bembo (śr. zamkn.) oferuje szeroki wybór pizz i kilka innych interesujących dań.
Villa Barbaro w Maser
Ze wszystkich willi w Veneto willą, dla której najbardziej warto podjąć trud wyprawy, jest Villa Barbaro w MASER, kilka kilometrów na północny wschód od Asolo (VI-IX wt., sb. i nd. 15.00-18.00; X-XII i III-V wt., sb. i nd. 14.00-17.00; I i II sb. i nd. 14.00-17.00; 5000 L). Podróżując od willi do willi w głębi lądu człowiek przyzwyczaja się do rozbieżności między jakością architektury a jakością ornamentyki, lecz w Maser można podziwiać dwie wybitne postacie XVI-wiecznej cywilizacji włoskiej — Palladia i Paola Veronese, których drogi twórcze zeszły się jedynie tutaj.
Willa została wybudowana w latach 50. XVIw. przez Daniela i Marcantonia Barbaro, których szerokie zainteresowania i wykształcenie humanistyczne sprawiły, że projekt budynku był dla Palladia przedsięwzięciem wymagającym większej współpracy z innymi niż pozostałe.
Całe przyziemie zostało oddane na użytek gospodarstwa rolnego — gołębniki w krańcowych pawilonach, stajnie i spichrze pod arkadami, biura administracyjne w budynku centralnym. Wyrafinowanie braci znalazło odbicie w pomieszczeniach mieszkalnych piano nobile, pokrytych serią fresków Veronesa, które nie mają sobie równych w całych północnych Włoszech. Bardziej zawiłe sceny są wyjaśnione w doskonałym przewodniku, który można kupić w willi, lecz większość malowideł nie wymaga komentarzy. Ściany willi pokryte są freskami, które stanowią jedno z największych osiągnięć trompe-l’oeil — słudzy zaglądają w pomalowane drzwi sali, pies węszy wzdłuż niskiej balustrady przed krajobrazem z ruinami, myśliwy (prawdopodobnie sam Veronese) wchodzi do domu przez lity mur. (Istnieją spekulacje, że kobieta spoglądająca na myśliwego z drugiego końca domu to kochanka Veronesa.)
Na gruntach przed willą wznosi się Tempietto, jedyny kościół, jaki Palladio zaprojektował poza Wenecją i jedno z jego ostatnich dzieł; zamówił go Marcantonio w dziesięć lat po śmierci brata, a wybudowany został w roku 1580, kiedy zmarł również sam Palladio.