Florencja – Bargello
Aby uzyskać pełny pogląd na osiągnięcia renesansu we Florencji, należy odwiedzić muzea: Uffizi oraz Museo Nazionale del Bargello (wt.-sb. 9.00-14.00, nd. 9.00-13.00; 3000 L), mieszczące się w przestronnym Palazzo del Bargello na via del Proconsolo. Nigdzie we Włoszech nie ma tak pełnych zbiorów rzeźby z tego okresu, a mimo to w Bargello z reguły nie ma tłoku, gdyż większość turystów woli Accademię przy tej samej ulicy.
Pałac został wybudowany w 1255 r., natychmiast po obaleniu arystokratycznego reżimu, i wkrótce stał się siedzibą podesty, ówczesnego naczelnika administracji. Osądzono tu, skazano i uśmiercono wielu złoczyńców—Leonardo da Vinci stał na ulicy przed pałacem i wykonywał rysunek ciała jednego ze spiskowców Pazzich, wywieszonego z okna jako ostrzeżenie dla wszystkich zdrajców. Swą obecną nazwę budynek uzyskał w XVI w., kiedy rezydował tu szef policji (Bargello).
ZBIORY
Pierwsza część głównej sali na parterze poświęcona jest Michałowi Aniołowi, w którego cieniu tworzyli wszyscy XVI-wieczni rzeźbiarze florenccy. Pierwszą ważniejszą rzeźbę, niepewnie trzymającego się na nogach Bachusa, artysta wykonał w wieku 22 lat, na siedem lat przez pełnym wdzięku Pitti Tondo. Popiersie Brutusa (1540), jedyna praca Michała Anioła w tej formie, to zaszyfrowany hołd republikanizmowi, wyrzeźbiony wkrótce po zamordowaniu tyrańskiego księcia, Alessandra de’Medici. W bezpośredniej bliskości wystawiane są dzieła naśladowców i współczesnych Michała Anioła, w większości pomniejszone kopie prac mistrza.
Płytsza i bardziej wybujała sztuka Celliniego i Giambologni jest wystawiana w dalszej części sali. Obok próbnego modelu Perseusza Celliniego znajdują się oryginalna tablica reliefowa i cztery statuetki z cokołu posągu; olbrzymie Popiersie Cosima I, pierwsza praca Celliniego w brązie, była czymś w rodzaju próby technicznej przed odlewem Perseusza. Opodal lubieżnej Florencji podbijającej Pizę Giambologni — pretekst do wykonania grupy erotycznej dość nieszczególny —jest jego najbardziej znany twór, Merkury, gibka postać bez żadnych ostrzejszych załamań. Akcentu humorystycznego dostarcza nieodmiennie nieudolny Bandinelli, którego Adam i Ewa wyglądają jak magnat z żoną przechadzający się au naturel po swych włościach.
Część druga zbiorów znajduje się po przeciwnej stronie gotyckiego dziedzińca, pokrytego tarczami herbowymi podestów i obejmującego między innymi sześć postaci alegorycznych Ammannatiego z fontanny z dziedzińca Palazzo Pitti. Jeśli się spieszysz, można spokojnie pominąć chaotyczną składankę rzeźb XIV-wiecznych i sąsiednie zbiory pieczęci i innych parafemaliów.
U szczytu schodów dziedzińca loggię na pierwszym piętrze zamieniono w ptaszar-nię dla skrzydlatych rzeźb z brązu Giambologni, przeniesionych z willi Medicich w Castello. Bliższe drzwi otwierają się na XIV-wieczną Salone del Consiglio Generale, gdzie rezyduje geniusz Donatella. Ślady maniery gotyckiej są widoczne w draperii jego marmurowego Dawida (1408), lecz nowy nacisk na godność ludzkiego ducha jest ucieleśniony w pełnej napięcia postaci Św. Jerzego, wyrzeźbionej osiem lat później dla tabernakulum cechu zbrojarzy w Orsanmichele. Dawid z brązu, pierwsza wolno stojąca naga figura od czasów klasycznych, został odlany w latach 1430-tych; dziwacznie radosna postać Amora datuje się z końca tej dekady.
Mniej złożony humanizm Luci della Robbia można podziwiać w Madonnach ze szkliwionej terakoty, umieszczonych wokół ścian, natomiast mistrza Donatella, Ghibertiego, reprezentuje płaskorzeźba Ofiara Izaaka, która zwyciężyła w konkursie na drzwi baptysterium. W pobliżu wisi praca Brunelleschiego, który w tym konkursie zdobył drugie miejsce.
Większą część tego piętra zajmują zbiory europejskiej i islamskiej sztuki stosowanej o tak wysokim poziomie, że mogłyby stanowić pasjonujące oddzielne muzeum; szczególnie fascynujące są bizantyńskie i średniowieczne dzieła z kości słoniowej. Wystawa rzeźby kontynuowana jest na górze, gdzie znajdują się kolejne prace artystów z rodziny della Robbia, w salach 14 i 15.
Z pierwszej z tych sal można wejść do okazałej zbrojowni; natomiast do drugiej przylega Sala dei Bronzetti, najwspanialsza we Włoszech kolekcja małych renesansowych brązów — gdzie Giambologna wymownie dowodzi swej wirtuozerii w skali statuetkowej. W wreszcie sala 15 jest poświęcona głównie renesansowym popiersiom, łącznie z wykonanymi przez Mina da Fiesole popiersiami Giovanniego de’Medici i Piero il Gottoso (synów Cosima Starszego), Battisty Sforza Francesca Laurany (interesujące porównanie z portretem pędzla della Francesci w Uffizi) oraz Kobiety trzymającej kwiaty Verrocchia. Środek sali zajmuje Dawid Verrocchia, znajdujący się wyraźnie pod wpływem ujęcia tego samego tematu przez Donatella, oraz mała brązowa grupa Herkules i Anteusz Antonia del Pollaiuolo, która niesie w sobie moc nieproporcjonalną do rozmiaru.