Villa Manin i Pordenone
Do CODROIPO, położonego na zachód od Udine, pociągi jeżdżą co godzinę. Jest to spokojne miasteczko, gdzie nie byłoby niczego godnego polecenia, gdyby zaledwie w odległości trzech kilometrów na południowy wschód nie znajdowała się Villa Manin, która całkowicie dominuje nad miejscowością PASSARIANO. Jedyny transport publiczny do willi z Codroipo to trzy autobusy dziennie, więc najlepiej iść tam pieszo: po wyjściu ze stacji prosto i w lewo od rynku — nietrudno złapać okazję.
Villa Manin (wt.-nd. 9.30-12.30 i 15.00-18.00), wybudowana w 1738 r. i następnie powiększona przez Lodovico Manina, ostatniego dożę Wenecji, to najbardziej znana wiejska rezydencja we Friuli. W 1797 r. przebywał tu Napoleon, gdy podpisywał traktat w Campoformio, w wyniku którego Wenecja przeszła w ręce Austrii.
Wnętrze, w dużym stopniu pokryte pospolitymi freskami, imponuje jedynie ogromem. Istnieją plany, by zwiększyć wykorzystanie turystycznego potencjału willi, lecz obecnie jest to jedynie ośrodek wystaw kulturalnych, a arena — uformowana z wielkich galerii od frontu —jest latem miejscem koncertów plenerowych. Bardziej pociągający jest zdziczały park za willą (czw. 14.00-18.00, sb. i nd. 9.30-12.00 i 14.30-18.30): porośnięte sitowiem stawy, śpiew ptaków i omszałe pomniki stwarzają sympatyczną atmosferę dla popołudniowej drzemki.
Pordenone
PORDENONE, wysunięte najdalej na zachód spośród trzech dużych miast Friuli-Wenecji Julijskiej, jest dziś głównym ośrodkiem produkcyjnym regionu, specjalizującym się w takich dziedzinach przemysłu lekkiego jak elektronika, tekstylia i ceramika. Najlepszym sposobem zwiedzania starannie utrzymanego centrum zabytkowego jest spacer wzdłuż Corso Vittorio Emanuele do gotycko-renesansowego Palazzo Comunale — z dworca kolejowego należy iść prosto wzdłuż via Mazzini, a następnie skręcić w drugą ulicę na prawo.
Naprzeciw palazzo znajduje się Museo Civico Ricchieri (wt.-nd. 9.00-12.30 i 15.00-18.30); jest to głównie drugorzędna kolekcja sztuki weneckiej, lecz można tu znaleźć garść dzieł najlepszego lokalnego artysty, Giovanniego Antonia Sacchiense, zwanego po prostu II Pordenone. (Chcąc zobaczyć więcej dzieł mistrza w jego rodzinnym mieście należy znaleźć kościoły parafialne Roraigrande, Torre, Villanova i Valloncello, w czym pomoże biuro EPT, Piazza della Motta 13. ) Wiele obrazów znajdujących się teraz w muzeum zostało usuniętych z Duomo po trzęsieniu ziemi w 1976 r.; sama budowla, głównie późnogotycka, jest godna uwagi jedynie ze względu na romańską kampanilę oraz kilka mocno zniszczonych fresków pędzla Pordenona, zdobiących jeden z filarów przy końcu nawy głównej.
Z życiem codziennym wsi we Friuli można się lepiej zapoznać w Museo Provinciale della Vita Contadina (wt.-sb. 9.00-12.00 i 15.00-18.00, sb. i nd. 9.00-12.00) na Piazza Giustiniano, dokąd można dojść od duomo krótkim spacerem wzdłuż rzeki.
Wokół miasta jest wiele do oglądania, lecz bez samochodu jest to bardzo utrudnione. W SESTO AL REGHENA, kawałek na południe od Pordenone, znajduje się warowne opactwo Santa Maria in Sylvis, należące do najstarszych zamieszkanych klasztorów na świecie. Założone zostało w VIII w. przez Longobardów i posiada trochę pięknych płaskorzeźb. Nieco dalej, w SPILIMBERGO i VALERIANO można podziwiać piękne budynki i więcej obrazów Pordenona.