Wenecja – San Marco – Palazzo Ducale
IV-pol.X pn.-sb. 8.30-18.00, nd. 9.00-13.00; poł.X-III codz. 8.30-14.00; 5000L.
Palazzo Ducale (Pałac Dożów) był czymś znacznie więcej niż, tylko rezydencją doży. Mieściły się tu wszystkie organy rządu Wenecji, liczne sądy, biura wielu urzędników administracji, a nawet więzienia. Rządy w mieście sprawowano za pomocą zawiłego systemu wybieralnych komitetów i rad, który miał za zadanie ograniczyć władzę jednostek, ale przez ostatnie 500 lat istnienia Republiki jedynie członkowie tych rodzin, które były umieszczone w rejestrze szlachetnych urodzeń i małżeństw, zwanym Libro d’Oro (Złota księga), mieli prawo uczestnictwa we władzy.
Na czele miasta stał doża, jedyny polityk, który był członkiem wszystkich ważniejszych rad państwowych, i jedyny, którego wybierano dożywotnio. Ponieważ jego wpływ na politykę państwa i na obsadzanie stanowisk mógł być przemożny, wprowadzono ograniczenia, które miały zmniejszyć ryzyko nadużywania władzy, np. jego listy czytali cenzorzy, a delegacje zagraniczne przyjmował tylko w towarzystwie innych urzędników. Przywileje, jakie dawało to stanowisko, były jednak znacznie liczniejsze niż te niedogodności i kandydaci na urząd doży niestrudzenie prowadzili swoją „kampanię wyborczą” przez całe lata.
Podobnie jak San Marco, od czasów powstania na początku IX wieku, Pałac Dożów był wielokrotnie przebudowywany. Do swego późniejszego kształtu pałac zaczął zbliżać się w roku 1340, kiedy to wzniesiono nowy gmach dla Maggior Consiglio (Wielka Rada). Nowy budynek, zbudowany równolegle do brzegu, został poświęcony w roku 1419. Trzy lata później podjęto decyzję o jego przedłużeniu w głąb Piazzetty. Nowe skrzydło, utrzymane w takim samym stylu, jak starsza część (kolumny są tu tylko nieco grubsze), styka się z nią pod symbolem koła Sprawiedliwości.
Główne wejście do pałacu, Porta della Carta, jest jednym z najwspanialszych dzieł gotyckich w mieście. Wykonanie bramy doża Francesco Fóscari zlecił braciom Bartolomeo i Giovanniemu Bon w roku 1438, ale postacie doży Fóscari i lwa są replikami. Oryginały zostały zniszczone w roku 1797 na rozkaz mistrza cechu kamieniarzy, który chciał w ten sposób przypodobać się Napoleonowi.
Korytarz wejściowy do pałacu kończy się pod Arco Fóscari, który rozpoczęli jeszcze bracia Bon (także na polecenie doży Fóscari), a zakończyli kilka lat po śmierci doży Antonio Rizzo i Antonio Bregno. W roku 1483 pożar zniszczył większą część skrzydła, które jest stąd widoczne, i dał pracę Rizzo, który zaprojektował nową, ogromną klatkę schodową (Scala dei Giganti) i dużą część nowego skrzydła. Rekonstrukcję kontynuowali Piętro Lombardo, Spavento, Scarpagnino, a Bartolomeo Monopola ok. roku 1600 umieścił arkady wzdłuż dwóch pozostałych boków i w ten sposób ukończył dziedziniec.
Przez duże partie Palazzo Ducale można przejść stosunkowo szybko. Ściany pokryte są całymi hektarami płócien, ale wiele z nich można potraktować jako dość męczące dla patrzącego ćwiczenia w hołdowaniu dożom i samouwielbieniu artystów. Lecz niektóre partie szkoda oglądać zbyt pobieżnie i dlatego u szczytu sezonu dobrze jest kupić bilet najpóźniej pół godziny po otwarciu. Ponieważ prace konserwacyjne w pałacu są nieustannie w toku, a władze muzeum nie podają do wiadomości publicznej, która część jest aktualnie zamknięta, zawsze istnieje ryzyko, że w danym dniu nie uda się zobaczyć któregoś z ważniejszych obrazów.
Jedną z pierwszych sal, przez którą przechodzą turyści, jest poczekalnia dla ambasadorów, Anticollegio, gdzie musieli oni czekać na przyjęcie przez dożę i członków jego gabinetu. Jest to także jedno z najbogatszych w dobre obrazy pomieszczeń w pałacu: na ścianach drzwiowych wiszą cztery obrazy Tintoretta, a po stronie przeciwnej do okien umieszczono charakterystycznie łagodne płótno Veronese Porwanie Europy.
Veronese jest również autorem cyklu malowideł na sklepieniu sąsiedniej Sala del Collegio oraz większości dekoracji w najbardziej okazałej sali gmachu, Sala del Maggior Consiglio. Malowidło jego pędzla na suficie, Apoteoza Wenecji, góruje nad podium, na którym siedział doża i przewodniczył posiedzeniom rady miejskiej. Za podium znajduje się ogromny Raj, który namalował pod koniec swego życia Tintoretto z pomocą swego syna Domenico. Po przeciwnej stronie sali, na fryzie, umieszczono serię portretów pierwszych 76 dożów (dalsze portrety znajdują się w Sala dello Scrutinio, za drzwiami na końcu sali). Przerywa ją czarny welon namalowany w miejscu, gdzie powinien znajdować się portret doży Marina Faliera. Doża ten bowiem w roku 1355 uknuł spisek przeciwko państwu i został za to stracony.
Stąd, przez Ponte dei Sospiri (Most Westchnień), schodzi się do przeciwległego jakby bieguna państwa weneckiego, do więzienia. Zanim na początku XVII w. cele te zbudowano, więźniów trzymano na strychu Palazzo Ducale, w tzw. Piombi (Ołów), oraz na dwóch niższych piętrach pałacu, w Pozzi (Studnie). W nowym więzieniu natomiast siedzieli głównie przestępcy drobni. Zainteresowani mogą zwiedzić Piombi oraz sale, w których funkcjonowała na co dzień administracja Wenecji. Trzeba dołączyć się do grupy, którą przewodnik prowadzi po Itincrari Segreti del Palazzo Ducale (jest to szereg biur i korytarzy, które stanowią uzupełnienie udostępnionej do zwiedzania części pałacu). Bilety nie są tanie (5000L), a przewodnik mówi tylko po włosku, ale gdy ktoś rozumie choć trochę ten język, jest to rzecz godna polecenia. Bilety można rezerwować telefonicznie (• 5204287), a godziny wyjścia grup podawane są na plakatach.